Kritiek op koninklijke beelden in Zuid-Afrika

10 april 2015

Zuid-Afrika is deze weken in de ban van een soort beeldenstorm, waarbij betogers op symbolische wijze willen afrekenen met het blanke koloniale verleden van het land. Donderdag werd in Kaapstad het beeld van imperialist Cecil John Rhodes verwijderd, maar ook beeltenissen van koninklijke overheersers moeten het ontgelden.

Zo is het standbeeld van de Britse koningin Victoria in Port Elizabeth (foto) besmeurd met verf, net als dat van koning George V op de Universiteit van KwaZulu-Natal in Durban. Door de eeuwen heen hebben grote delen van het huidige Zuid-Afrika onder Brits bestuur gestaan. Tussen 1910 en 1961 waren deze gebieden verenigd in de Unie van Zuid-Afrika, waarbij de Britse vorsten fungeerden als staatshoofd. De huidige koningin Elizabeth was de laatste koningin van Zuid-Afrika. Vanwege die geschiedenis staan er door het hele land veel beelden van Britse koningen en koninginnen.

Het landelijke protest tegen deze beelden kwam een maand geleden op gang toen het standbeeld van Cecil Rhodes (1853-1902) op de Universiteit van Kaapstad werd besmeurd met uitwerpselen. Rhodes was zakenman en diende als premier van de Kaapkolonie onder koningin Victoria. Zijn standbeeld staat volgens de demonstranten symbool voor de ongelijkheid tussen de niet-blanke en de blanke bevolking, die ook na het afschaffen van de apartheid nog altijd groot is. Inmiddels is het beeld verwijderd, met steun van het universiteitsbestuur en de plaatselijke overheid. Of in navolging hiervan ook de standbeelden van de Britse vorsten zullen worden verwijderd, is nog niet bekend.

Als tegenbeweging demonstreren blanke Afrikaners, die deels afstammen van Nederlandse kolonialisten, nu bij standbeelden van president Paul Kruger en Jan van Riebeeck, de Nederlander die op de zuidpunt van het Afrikaanse continent de Kaapkolonie stichtte.