Margriet bij viering 150 jaar Rode Kruis

7 mei 2017

In de Ridderzaal in Den Haag viert het Nederlandse Rode Kruis maandag dat het 150 jaar bestaat. Koning Willem-Alexander en prinses Margriet, erevoorzitter van de organisatie, zijn erbij. Alexanders voorganger koning Willem III tekende op 19 juli 1867 het Koninklijk Besluit tot oprichting van 'Eene Nederlandsche Vereeniging tot het verleenen van hulp aan zieke en gewonde krijgslieden in tijd van oorlog, hetzij Nederland er al dan niet in betrokken is’: het huidige Rode Kruis.

Het internationale Rode Kruis werd al eerder (1863/1864) gesticht op initiatief van de Zwitser Henry Dunant, ook in ons land alom bekend, alleen al door de naar hem vernoemde vakantieboot voor mensen die zorg nodig hebben. De naam Johan Basting doet veel minder bellen rinkelen, terwijl de bijdrage van deze Haagse legerarts aan de oprichting van de internationale en nationale organisatie zeer aanzienlijk was. Ad van Liempt en Margot van Kooten, auteur van en onderzoekster voor het jubileumboek 'Hier om te Helpen’, beginnen dan ook al op de eerste bladzijde over de chirurgijn-majoor bij het regiment Grenadiers en Jagers.

Basting wist Dunant er onder meer van te overtuigen dat de organisatie een neutrale status moest hebben om overal effectief te kunnen zijn. De mannen ontmoetten elkaar in 1863 bij een congres in Berlijn. Basting (toen 46) was al zwaar onder de indruk van een boekje dat Dunant (bij de ontmoeting 35) had geschreven over de ellende en de onpartijdig helpende vrouwen bij de Slag bij Solferino (Italië) in 1859. Basting had het ook vertaald en van een naschrift voorzien: ,,Wij zijn schuldig om die ongelukkigen te helpen, te verzorgen en hun treurig lot zoveel mogelijk te verzachten.''

Het tweetal kwam tot de conclusie dat er aan de uitgangspunten van Dunant voor de internationale organisatie enkele punten moesten worden toegevoegd. Daaronder was het door Basting geopperde neutraliteitsbeginsel: het erkennen door regeringen van de neutraliteit van (militair) geneeskundig personeel en de (vrijwillige) verplegers, waardoor de helpenden zich vrij konden bewegen.

Basting zette zich met andere pleitbezorgers ook in voor de oprichting van een Nederlandse afdeling, een proces dat sommigen wat te traag verliep. Drie jaar na genoemd Koninklijk Besluit stierf Basting. De man die zich zo inzette voor het welzijn van anderen, werd daarna zo goed als vergeten.

Inmiddels is het Rode Kruis een wereldwijde organisatie met meer dan zeventien miljoen vrijwillige hulpverleners, onder wie bijna dertigduizend in Nederland.