Juan Carlos redde Spaanse democratie
2 juni 2014
De Spaanse koning Juan Carlos leek bij zijn inhuldiging niet meer dan een marionet van generaal Francisco Franco te zijn. Hij bewees het tegendeel door eigenhandig een militaire coup de kop in te drukken en de Spaanse democratie inhoud te geven.
Juan Carlos was bij zijn geboorte op 5 januari 1938 in Rome niet voorbestemd om de troon te bestijgen. Franco regeerde nog met ijzeren hand en de monarchie stond sinds de jaren 20 buitenspel. Franco wilde zelf staatshoofd blijven en had zijn twijfels over de betrouwbaarheid van Juan de Borbón, Juan Carlos' vader en de zoon van de overleden koning Alfonso XIII. Hij koos daarom uiteindelijk Juan Carlos als zijn opvolger en leidde hem zo op, dat Juan Carlos zijn ultraconservatieve regime kon voortzetten.
Juan Carlos ontmoette in de loop der jaren buiten medeweten van de dictator echter steeds vaker oppositieleden die Spanje wilden hervormen. Na Franco's dood in 1975 werd Juan Carlos koning van Spanje. Al snel voerde hij democratische hervormingen door, die resulteerden in algemene verkiezingen in 1977 en een jaar later in de ratificatie van een nieuwe grondwet.
Moderne democratie
De vaart waarmee Juan Carlos van Spanje een moderne democratie maakte, viel verkeerd bij sommige Spaanse militairen. Leden van de Guardia Civil onder leiding van luitenant kolonel Tejero Molina deden op 23 februari 1981 een greep naar de macht door gewapend een zitting van de Cortes (het parlement) binnen te vallen. De rechtse opstandelingen rekenden op de koning, maar die verzette zich fel tegen de staatsgreep. 18 uur lang hielden de 'putchisten' onder het oog van de wereld de volksvertegenwoordigers in gijzeling. Juan Carlos verzekerde zich van de steun van de belangrijkste legercommandanten en de staatsomroep. In een televisietoespraak vroeg hij steun voor de democratische regering en droeg alle militairen op terug te keren naar hun barakken.
Het Spaanse koningshuis was lange tijd zeer populair. De laatste jaren klonk echter steeds sterker de oproep aan Juan Carlos om terug te treden. Een olifantenjacht in Botswana werd hem zwaar aangerekend, evenals de onthulling dat hij al jaren een minnares had. Een reeks operaties na een valpartij in de badkamer zorgde bovendien voor vraagtekens over zijn lichamelijke gestel.
Juan Carlos kan zich beroepen op banden met vrijwel alle belangrijke koningshuizen van Europa. Hij doet aanspraak op de titel Koning van Jeruzalem, als opvolger van de koninklijke familie van Napels. Hij stamt in een rechtstreekse lijn af van keizer Karel V die ook de eerste koning van Spanje was, de Britse koningin Victoria en de Franse koning Lodewijk de XIV.
