Hoogste vertegenwoordiger koningin Elizabeth wil republiek

25 november 2013

Gouverneur-generaal Quentin Bryce, de hoogste vertegenwoordiger van koningin Elizabeth in Australië, heeft vrijdag haar steun voor de republiek uitgesproken. In de Boyerlezing, jaarlijks georganiseerd door omroep ABC, sprak ze over de toekomst van Australië: ‘Ik stel een natie voor waar (…), misschien, een meisje of jongen kan opgroeien om op een dag ons eerste eigen staatshoofd te worden.’

Bryce werd in 2008 op voordracht van toenmalig premier Kevin Rudd benoemd tot eerste vrouwelijke gouverneur-generaal van Australië. In deze functie vertegenwoordigt ze koningin Elizabeth als staatshoofd. Dit betekent ondermeer dat ze namens de koningin ambassadeurs ontvangt, het parlement opent en staatsbezoeken aflegt. De opmerkingen van Bryce zijn opmerkelijk: voor het eerst in de geschiedenis spreekt een gouverneur-generaal zich nog tijdens haar of zijn termijn uit voor de republiek.

Het debat over de toekomst van de monarchie in Australië is door de opmerkingen van Bryce weer aangewakkerd. Dean Smith, senator voor de regerende Liberale Partij, is niet gediend van Bryce's opmerkingen: ‘Het is een zware vertrouwensbreuk. Ze zou meer dan anderen moeten begrijpen dat haar functie boven de dagelijkse politiek verheven moet zijn.’ Premier Tony Abbott, ook liberaal en monarchist in hart en nieren, bleef op de vlakte: ‘Het is nu, aan het eind van haar termijn, gepast dat ze haar persoonlijke opvattingen naar buiten brengt.’

De republikeinse beweging en politici van andere partijen steunen Bryce en spreken van een verstandige zet. Buckingham Palace wil niet inhoudelijk reageren: ‘We hebben altijd gevonden dat alleen het Australische volk hierover kan beslissen.’ Uit een peiling van ABC bleek eerder dit jaar nog dat voor- en tegenstanders van de monarchie elkaar in evenwicht houden: 38 procent van de Australiërs is voor de republiek, terwijl iets meer dan 40 procent de monarchie wil behouden.