Koning Willem-Alexander zwaait ‘onderkoning’ uit

29 oktober 2018

Nederland krijgt deze week een nieuwe 'onderkoning'. Er treedt een nieuwe vicepresident aan van de Raad van State, een rol die soms zo invloedrijk is dat de tweede man van de Raad met die eretitel door het leven gaat. Voor de wisseling van de wacht neemt koning Willem-Alexander zelf voor even de touwtjes in handen.

De koning is voorzitter van het belangrijkste adviescollege van regering en parlement, maar dat is maar ceremonieel. De vicepresident, nog heel even Piet Hein Donner, is de echte baas en hanteert de voorzittershamer. Tot woensdag. Dan gaat de zeventigjarige CDA'er met pensioen. De oud-minister is sinds 2012 vicepresident.

Voor Donners afscheid neemt de koning voor één keer zelf de voorzittershamer van de Raad ter hand. Koningin Máxima en minister-president Mark Rutte schuiven ook aan. De premier spreekt de scheidende vicepresident toe.

Fanfare

Bij het aantreden van de nieuwe vicepresident, donderdag, ontbreekt dan weer iedere fanfare. Nieuweling Thom de Graaf gaat gewoon aan het werk, zonder enig ceremonieel. Een vicepresident moet zich eerst maar bewijzen.

De jurist De Graaf (61) was eerder partijleider en vicepremier voor D66. Hij is de eerste D66'er die het tot 'onderkoning' schopt. Tot dusver waren vicepresidenten steevast christendemocraat. Alleen het eerste paarse kabinet stelde een PvdA'er (Herman Tjeenk Willink) aan.

Rumoer

De Graaf moet mogelijk nog wel wat vertrouwen winnen. Er was wat rumoer over zijn benoeming, omdat zijn partij D66 plots minder leek te hechten aan een opener procedure met bijvoorbeeld inspraak van de Tweede Kamer en meer invloed voor de Raad van State zelf.

Oppositiepartijen klaagden dat het kabinet regeringspartij D66 een 'baantje' gunde. Medewerkers van de Raad zouden oud-minister Jeroen Dijsselbloem (PvdA) zelfs hebben gevraagd het tegen De Graaf op te nemen, maar het kabinet hield vast aan die laatste. De Graaf neemt hoe dan ook de tijd om vertrouwd te raken met zijn nieuwe taak. Hij zoekt de eerste weken de luwte en mijdt de pers.