Koning Mihai moreel kompas van Roemenië

6 december 2017

Met het overlijden van de laatste Roemeense koning Mihai is het laatste staatshoofd heengegaan die nog tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft geregeerd en zowel Hitler als Churchill en Stalin heeft gekend. Mihai kwam in 1940 voor de tweede keer op de troon na het aftreden van zijn vader Carol II, die op zijn beurt zijn zoon Mihai tien jaar eerder opzij had gezet.

Koning Mihai werd in december 1947 verdreven door het communistische bewind dat door de Sovjetunie na de oorlog in Boekarest was geïnstalleerd. Het duurde tot 1992 alvorens de koning uit ballingschap in Roemenië kon terugkeren. Zijn bezoek, waarvoor een miljoen Roemenen op de been kwamen, duurde maar kort. Het toenmalige neo-communistische bewind van Ion Ilieuscu, dat na de val van dictator Nicolae Ceausescu aan de macht was gekomen, zag de populaire koning als een gevaar en werkte hem zo snel mogelijk weer het land uit.

Uiteindelijk kreeg de koning eind jaren negentig toestemming terug te keren. Hij kreeg ook een aantal van zijn genationaliseerde bezittingen terug, en werd zelfs gevraagd te helpen met het verkrijgen van het NAVO-lidmaatschap door in de hoofdsteden van de Europese monarchieën als goodwill ambassadeur op te treden. Zo kwam hij ook naar Den Haag, waar hij werd ontvangen door koningin Beatrix.

Anders dan zijn Bulgaarse collega Simeon, die tijdens de oorlog als kind op de troon zat, ambieerde Mihai geen politieke rol. Simeon werd kortstondig premier, maar Mihai hield zich in eigen land op de achtergrond en behield daarmee zijn positie als moreel kompas. Met de jaren groeide het respect voor de koning, die in Roemenië ook als zodanig werd aangeduid.

Bij zijn negentigste verjaardag vroeg het parlement hem een toespraak te houden. Dat was in feite het laatste grote publieke optreden van Mihai. Vorig jaar werd bekend dat hij ernstig ziek was. Kort daarna overleed zijn echtgenote koningin Ana en de koning was niet in staat de uitvaart bij te wonen. Haar begrafenis werd gezien als generale repetitie voor de staatsbegrafenis die koning Mihai ongetwijfeld zal krijgen, zeventig jaar na zijn gedwongen vertrek uit Roemenië.